O primeiro artigo científico de tipo técnico escrito en lingua galega pertence ao Seminario de Estudos Galegos, unha institución que puxo en valor a nosa cultura e que neste 2023 cumpre 100 anos. A súa creación iniciase na casa do galeguista Antón Losada Diéguez, situada en Pontevedra, baixo o nome de Xuntanza de Estudos e Investigacións Históricas e Arqueolóxicas. Pouco a pouco fóronse sumando intelectuais e o 12 de outubro de 1923, galeguistas, estudantado e profesorado da Universidade de Santiago de Compostela reuníronse en Ortoño, no concello de Ames, e idearon o Seminario de Estudos Galegos.

Profesorado, alumnado, intelectuais galeguistas e as elites locais que compuñan o Seminario de Estudos Galegos buscaban o estudo de todas as manifestacións da cultura galega impulsando a formación do persoal investigador e divulgando o resultado dos seus traballos a través da Editorial Nós e da prensa afín ao galeguismo. Esta institución chegou a reunir a máis de 400 socias e socios protectoras e elaborou no Colexio de Fonseca unha importante biblioteca e un pequeno museo no que estaban expostas as súas coleccións arqueolóxicas, etnográficas e artísticas.

Con motivo da conmemoración de dito centenario Nós TV está elaborando un documental sobre a histórica creación en Ames do Seminario de Estudos Galegos. O Concello de Ames colabora na elaboración de dito documental, polo que o concelleiro de Educación e Patrimonio Histórico, David Santomil, e maila concelleira de Cultura, Natividade González, visitaron ás instalacións de Nós TV, situadas no parque empresarial do Milladoiro, para interesarse por dito proxecto.

Trátase dunha reportaxe documental composta por entrevistas a historiadoras que nos situarán no contexto da época e no transcurso dos acontecementos relacionados co Seminario, xunto as entrevistas a institucións que mantiveron vínculo co Seminario.

Contarase coas achegas de Alfonso Mato Domínguez, historiador e documentalista galego autor da obra “O Seminario de Estudos Galegos na documentación que garda o Instituto Padre Sarmiento”; Ofelia Rey Castelao, historiadora e profesora universitaria especializada na historia das mulleres sendo unha das súas ramas a inserción das mulleres galegas na cultura letrada; Uxío Breogán Diéguez, historiador especializado nas Irmandades da Fala e o nacionalismo galego; Francisco Díaz-Fierros, presidente do Novo Seminario de Estudos Galegos e referente do Consello da Cultura Galega.

Por outra banda, o Concello de Ames colabora co Consello da Cultura Galega na programación de dito centenario que foi presentada o pasado 22 de marzo. Dita programación está composta por un congreso científico, diferentes exposicións, numerosas conferencias, varias publicacións, múltiples rutas e outros recursos materiais. Esta variada programación está organizada por unha ducia de entidades vencelladas ao Seminario de Estudos Galegos.

Ademais, cómpre lembrar que no pleno ordinario celebrado o 26 de xaneiro deste ano a Corporación municipal aprobou por unanimidade unha declaración institucional sobre o centenario da fundación en Ortoño do Seminario de Estudos Galegos. O Concello de Ames vai a elaborar unha programación específica e colaborará con outras institucións para conmemorar dito centenario.